Pierwsi ludzie na terenach Puszczy Białej pojawili się u schyłku epoki lodowcowej (ok. 10 tys. lat p.n.e.). Byli to późnopaleolityczni łowcy uzbrojeni w narzędzia wykonane z kości, rogów, drewna i krzemienia. Ich pojawienie się miało charakter sezonowy. Kolejne grupy myśliwych tropiły głównie renifery, oprócz łowiectwa zajmowano się również zbieractwem.

W mezolicie (9,5 – 6 tys. lat temu) najprawdopodobniej występowały tu grupy komornickie, ponieważ w miejscowości Stawinoga odkryto pozostałości osiedla z czasów kultury komornickiej.W przeciwieństwie do ludności paleolitycznej zaczęto zakładać osiedla, pojawiły się nowe narzędzia: łudź wiosłowa, łuk, harpun; pojawiło się zdobnictwo. Osiedlano się nad rzekami, a szałasy budowano na planie owalu lub prostokąta z paleniskiem po środku. Zajmowano się wówczas myślistwem, zbieractwem i rybołówstwem.

W neolicie (6 – 3,1 tys. lat temu) pojawili się pierwsi rolnicy i hodowcy. W Zambskach Kościelnych istnieje stanowisko osadnictwa niemeńskiego.
Osiedla w tej epoce zakładane były na lekkich glebach w pobliżu rzek. Domy miały konstrukcję słupową z paleniskiem po środku. Uprawiano len, jęczmień, pszenicę, groch; a hodowano świnie, bydło, konie, owce, kozy, psy. Zajmowano się zdobnictwem i ceramiką.
Epoka brązu na terenie Obrytego datuje się na 1200 lat p.n.e. Wcześniej pojawiła się tu kultura trzciniecka (ślady kultury trzcinieckiej znajdują się we Wielgolesiu).
Kolejną kulturą obecną na tym terenie była kultura łużycka okresie pomiędzy 1100, o 1000 p.n.e. Ludność zajmowała się głównie rolnictwem, hodowlą, zbieractwem i myślistwem. Zmarłych palono, co mogło mieć związek z wiarą w istnienie duszy nie związanej z ciałem. Jej ślady pozostały we wsiach takich jak Wielgolas, Zambski Kościelne, Zambski Stare, Ciółkowo Małe oraz Obryte.
W latach 500-400 p.n.e. pojawiły się kolejne dwie kultury: wejherowsko-krotoszyńska i grobów kloszowych.

Osady kultury przeworskiej reprezentują okres późno lateński (stanowisko w Zambskach Starych).
Przez kolejne stulecia pojawiały się kolejni osadnicy przynoszący nowe wynalazki, obyczaje, wierzenia mieszając się z wcześniejszą ludnością.
Pierwsze wzmianki o tych terenach i o mieszkających tu Neurach pochodzą z V w. p.n.e. i powstały za sprawą Herodota, który przemierzał jedną z tras traktu biegnącego wzdłuż rzek Narew i Bug.
Ponadto na obszarze gminy znajdują się trzy stanowiska ze śladami osadnictwa wczesnej epoki brązu i osadnictwa starożytnego w Ciołkowie Małym oraz w Psarach ze śladami osadnictwa starożytnego. Poza wyżej wymienionymi na północ od wsi Kalinowo znajdowało się cmentarzysko z okresu przedchrześcijańskiego porośnięte lasem, jednak po wojnie władze lokalne dopuściły do wycięcia lasu i powstało tam pole.

V i VI wiek n.e. to okres migracji Prasłowian na zachód i południe, spowodowane napadami plemion azjatyckich, jak również wędrówki Gotów. Ludność przeniosła się w dąb lasów dalej od Narwi.
Mazowsze w X wieku znalazło się pod wadzą Polan (Siemomysł, ojca Mieszka I). W drugiej połowie wieku Kazimierz Odnowiciel podzieli puszczę pomiędzy okręgi grodowe (później kasztelanie).
Pierwsze wzmianki o Puszczy Białej pochodzą z 1203 lub 1235 roku, kiedy to Konrad Mazowiecki nadał ją biskupom płockim wymieniając miejscowości takie jak: Obryte, Psary, Bartodzieje, Wielgolas, Zambski, Gródek.

Tutejsze tereny miały swój specyficzny charakter kulturowy i etniczny spowodowany licznymi najazdami Jaćwingów, Prusów i Litwinów, oraz przebiegającą drogą wiodącą przez Pułtusk, Obryte, Długosiodło aż do Nowogrodu, która była również trasą najazdów litewskich. Najazdy te trwały do podpisania Unii Polsko-Litewskiej, co spowodowało rozwój terenów puszczy.
W XV i pierwszej połowie XVI wieku nastąpił szybki rozwój, powstawały szkoły, działali rzemieślnicy, odbywały się targi. Biskupi założyli nową wieś Sadykierz, a Zambskom nadano prawa miejskie.
Głównymi zajęciami ludności było wyrabianie smoły, węgla, potażu, obróbka drewna, bartnictwo, myślistwo, rolnictwo, oraz spławianiem Narwią drewna.Pod koniec XVI w. powstały trzy nowe wsi: Wielgolas, Ciółkowo, Skłudy.
Puszcza należała do najbardziej zaludnionych terenów Mazowsza, z powodu gęstych lasów i biedy, która była wynikiem zwiększania podatków i pańszczyzny. Do pogłębiania ubóstwa i wyludniania terenu Puszczy Białej doszło na skutek najazdu szwedzkiego (1655r. i pierwsza połowa XVIII wieku), wojny Stanisława Leszczyńskiego z Sasami (pierwsza połowa XVIII w.), oraz z powodu zarazy. W latach1730-1790 biskupi przeprowadzili akcję osiedleńczą na terenie puszczy, głównie przybywali tu Kurpie z Puszczy Zielonej. Założono wówczas nową wieś Tocznabiel (1771 r.).
Osadnictwo zakończyło się w 1796r. kiedy to Gmina Obryte stała się częścią Prus (na 10 lat). Od 1807r. była częścią Księstwa Warszawskiego, a od 1815r. Królestwa Kongresowego.Nastąpiły zmiany społeczno-ekonomiczne na mocy których pod koniec XIX wieku zniesiono pańszczyznę i wprowadzono czynsz. Jednak całkowite uwłaszczenie chłopów nastąpiło dopiero w 1875 roku. Na obszar gminy zaczęła napływać nowa ludność (Żydzi, Niemcy).
Kolejne straty w liczbie ludności przyniosły dwa powstania: listopadowe i styczniowe. W okolicach wsi Sokołowo Włościańskie znajduje się mogiła żołnierzy poległych w 1863 roku. Po powstaniu listopadowym Rosjanie zaczęli wprowadzać nowe ustawy. Na mocy tych ustaw zakładano tzw. majoraty i nadawano je osobom szczególnie zasłużonym carowi. Na terenie naszej gminy również powstało ich kilka. W drugiej połowie XIX wieku dokonano komasacji i nowego nadania gruntów, a w 1866r. w wyniku nowego podziału administracyjnego Gmina Obryte weszła w skład powiatu pułtuskiego i guberni łomżyńskiej.
Na przełomie XIX i XX wieku zaczęło zanikać smolarstwo, bartnictwo i inne zawody leśne. Zaczęły znikać karczmy, zakłady rzemieślnicze, a ludność zaczęła powoli przenosić się do miast.
W czasie II wojny światowej gmina znalazła się w granicach Rzeszy, a na południe od Sadykrza przebiegała granica policyjno-dewizowa pomiędzy Rzeszą, a Generalną Gubernią.
W Płusach znajdowała się strażnica Wehrmachtu, a w Obrytem posterunek niemieckiej żandarmerii.
Mieszkańcy gminy przymusowo oddawali zwierzęta i płody roli za niewielką zapłatę. W pierwszych dniach wojny wysiedlono ludność Żydowską, jednakże zdarzały się przypadki ukrywania Żydów.
W czasie wojny działał tu ruch oporu, część mieszkańców należała do AK.
Jesienią 1944 r. wkroczyły tu wojska radzieckie, a w połowie stycznia 1945r. ruszyły celem wyzwolenia Pułtuska.

Tradycja puszczańska sięga kilkaset lat wstecz i wynika z wykonywania czynności związanych z rolnictwem i lasem. Obecna kultura zaczęła kształtować się w XVIII i XIX wieku i można zauważyć w niej różne wpływy i zapożyczenia.
Wraz z pojawieniem się na tym terenie Kurpiów przeniesiono ich styl budownictwa. Domy stawiano na podmurówce szczytem do drogi, dachy dwuspadowe kryto słomą. Chaty zdobiono gzymsami podokiennymi i nadokiennymi, szczyt układano niewielkich heblowanych deseczek w skomplikowane figury geometryczne, wiatrówki wyciągano na kształt rogali, rogów (motywy głów zwierzęcych, ptaków).W latach 30 XX wieku zaczęto budować większe domy z gankami. Po II wojnie światowej zakazano budowy drewnianych domów. Jednak do dziś na terenie całej gminy można spotkać domy wzniesione w stylu kurpiowskim.
Wnętrza domów ozdabiane były wycinankami wykonanymi z kolorowej bibuły (wzory i kształt są charakterystyczne dla Puszczy Białej), przedstawiające motywy ludzkie, zwierzęce, roślinne.
Haftowano serwety, obrusy, pościele, mankiety i kołnierze białych koszul.
Odzież wykonywana była ręcznie aż do połowy XX wieku, materiałów tkanych na krosnach. Głównym surowcem do ich produkcji był len.
Puszczę Białą dzieli się na dwie frakcje kulturowe: ostrowską (pomiędzy Wyszkowem i Ostrowią Mazowiecką) i pułtuską ( pomiędzy Pułtuskiem i Wyszkowem).
Ubiór części pułtuskiej męski składa się z białej koszuli zdobiony ma kołnierzu i mankietach czerwonym haftem, wiązaną pod szyją w czerwony „faworek”. Spodnie wykonywano z partu, a zimą z sukna, na to nakładano „letniak”, bądź kamizelkę; potem „ciamrę”, lub sukman. Na głowie noszono „capę”, a na nogach od święta wysokie buty. W skład stroju kobiecego wchodziła koszula, pasiasta kiecka zszyta ze stanikiem bez rękawów i zakładano na to fartuch i kaftan; na głowach noszono chustki. Koszule również zdobiono haftem, kaftan zdobiono przez przyszywanie paciorków. Strój świąteczny od codziennego różnił się ilością zdobień. Panie na nogach nosiły trzewiki najczęściej od święta, a na co dzień chodziły boso.
Cechy charakterystyczne gwary Puszczy Białej:

1. Asynchroniczna wymowa spółgłosek wargowych miękkich b’, f’, m’, p’, w’.
2. Ciakanie (zastępowanie cz literą ć).
3. Mazurzenie (wymawianie cz, ż, sz jako c, z, s).
4. Siakanie (wymowa ś zamiast sz).
5. Ziakanie (wymowa ź zamiast ż).

Na terenie gminy od 1961 roku działał amatorski Zespół Ludowy „Kurpie Białe” wykonujący tradycyjne tańce i pieśni. Istniała również Izba Pamięci Kurpiowskiej, w której można było zobaczyć przedmioty codziennego użytku, stroje, wycinanki. Niestety na przełomie lat 80. i 90. zakończyła ona swoją działalność.
Mieszkańcy Puszczy Białej nie identyfikują się jednak z nazwami Kurpie Białe czy Kurp, wskazując inny teren z nią utożsamiany. Sięgając do historii Puszczy można dostrzec, że za Kurpiów można uznać jedynie potomków przybyszy z Puszczy Zielonej, a więc na terenie Gminy Obryte są to mieszkańcy wsi Tocznabiel.